درباره هنر آینه کاری
آینه کاری نوعی تزیین داخلی است که در این هنر قطعههای کوچک اینه را به شکلهای هندسی و گل و بتههای مختلف میچسبانند.
هنرمند اینه کار با استفاده از اینه وبرش آن به اشکال متنوع، فضایی درخشان وزیبادر بناها میآفریندکه از بازتاب نوردر قطعات بیشمارآینه تشعشع،درخشش وزیبایی دربناها ایجادمیشود.
همچنین پوششی بسیار مناسب و زیبا برای تزیین بنا از نظر استحکام و دوام است.
این هنر یکی از شاخههای هنرهای تزیینی ایران است و از ابتکارهای ویژهٔ هنرمندان ایرانی بهشمار میآید و در دوره ساسانیان رایج بودهاست. از آیینه کاریهای بجا مانده میتوان بنای دیوانخانهٔ شاه طهماسب صفوی (۹۳۰–۹۸۴ق/ یا ۱۵۲۴–۱۵۷۶م) در قزوین را نام برد.
آب و اینه در فرهنگ ایرانیان نماد پاکی و روشنایی، راستگویی و صفا بودهاند به احتمال زیادکاربرد آن در معماری نیز همین معنا را دارد.
علاوه بر این ریشههای اقتصادی اینهکاری را نباید فراموش کرد.
در سده ۱۰هجری قمری آینه از اروپا به ویژه از ونیز به ایران وارد میشد و بخشی از این آینهها هنگام جابهجایی در راه میشکست.
هنرمندان ایرانی برای بهرهگیری از قطعات شکسته راهی یافتندکه از آنها برای اینه کاری استفاده کنند و آینهکاری ظاهراً با کاربرد آنها آغاز شد.
اینه کاری در آغاز با نصب جامهای یکپارچه آینه بر بدنه بنا شروع شد. نه تنها درون بنا بلکه دیوارهای ستوندار عصر صفوی نیز با آینههای بزرگ تزیین شد.
هنر اینه کاری بیشتر در اماکن مذهبی و ارامگاه ها چشم نوازی میکند.
هنرمندان بسیاری در ایران به این شغل مشغولند که بسیاری از انها در استان اصفهان هستند.
ابزار و مواد کار آینه کاری
مصالح و مواد مورد استفاده در هنر اینه کاری عبارتند از: آینه چسب یا بُنکس (در اصطلاح چسب چوب را گویند)، سریش و گچ نرم.
ابزارهایی که در این هنراستفاده میشوند عبارتنداز:قلم طراحی،خطکش چوبی برای خط اندازی روی شیشه، میززیردست،الماس آینه برو تنهاابزاری که درنصب آن بکاربرده میشود کاردک است.
شیوه اجرای کار در آینهکاری
نخست،طراح،معمار یا شخص آینه کار طرح موردنظر راآماده میکندسپس این طرح راسوزنی میکنند و برسطح کارمیگذارندو روی آن گرده زنی میکنند.
سپس طرحی راکه به وسیله گرده بردیوار منتقل کرده اند،با این هنر اینه کاری قطعات اینه را با گچ وسریش روی دیوار میچسبانند.
در سطوح آینه کاری زمینه کار دارای نقوش یا خطوط برجسته یا فرورفتهاست.
فردگچبر زمینه کار را مشابه طرح آماده میکند،سپس با آینه بر قطعات آینه رادراندازه واشکال موردنظر باالگویی مقوایی برش میدهد(بدون آنکه آنها راازهم جداسازند).
اینه چسبان توسط خمیری که مرکب ازگچ وسریش است قطعات آینه رابراساس طرح بافشار آوردن دست به محل برش روی گچ کشته برسطح کارمیچسباند.
با فشاردست برجستگی و فرورفتگی موردنظر را ایجاد میکند،سپس نقوش دلخواه وموردنظر را پدیدار میسازد در پایان اینه پاک کن سطح کاررا پاک کرده،براق میکند.
اجرای طرح روی کاغذ
اجرای طرح روی کاغذبعد از تشخیص ابعاد وتقسیمبندی گره محاسبه میشود.
سپس هر گره را در خود خرد میکند و توسط آینههای حمیل یک سانتیمتری که در اطراف نقش گره میچسبانند،گره اصلی نمایان میشود.
در داخل لقاط گره نقوش ویژه را که طراحی کرده اند مثل نقوش اسلیمی، گل و برگ و پرنده و غیره را اجرا میکنند.
افزون بر آن قسمت اینه بری به وسیله آینههای رنگی و برش آینه به صورت محدب که به نام کُپ بری (آینه محدب) معروف است.
طرح را آماده میکنندومثلاطرح درخت انگورالوان،سیاه ویاقوتی که هم،رنگ و هم،ابعادآن مشخص است،شبیه اصل درخت طراحی میکنندوآینه محدب را براساس طرح آماده باگچ،بر سطح کارمیچسبانند.
سپس لایه گچ نرم درقطر حدودسه میلیمتر را برآخرین سطح برجسته میمالندو شیشههای محدبی راکه ساخته میشودرا خردمیکنندوبا انواع آینههای رنگی به کار میبرند.
ویژگی آینه در اینه کاری
در مورد طرحهای گیاهی و اسلیمی و قواره سازی، مانند معرقکاری برای تمام نقوش، الگو تهیه کرده و پس از برش آینه با الماس، به کمک سنگ، لبههای آن را گرد میکنند.
ضخامت مطلوب اینه برای اینه کاری یک میلیمتر است، اما تا ضخامت دو میلیمتر یا بیشتر را نیز به کار میبرند.
از آنجا که واردات آینه گرانقیمت و شکننده بود، استادکاران ایرانی از مدتها پیش به ساخت آینههای قلع و سیمابی میپرداختند.
بعدها جیوه دادن آینه تغییر کرد و ازآب مقطر و «نیترات دراژن» (سنگ جهنم)استفاده کردند. این اینه چندان که باید،شفاف نبود، از این رو در عمده آستانهها و اماکن متبرکه آینههای بلژیکی به کار بردند.
اگربر روی اینهها اگر کثیفی چربی باشد با ترکیب مقداری سرکه و آب که به آینه میمالیم آن را از بین میبریم و اگر کثیفی فقط در حد غبار باشدبا آب هم میشود آن را از بین برد.
اینه کاری مدرن
برای اینه کاری نمودن از عناصری و مصالحی همچون سریش قلم طراحی گچ نرم اینه چسب استفاده میکنیم.
از لوازم و تجهیزات ذیل میتوان برای آینه کاری استفاده کرد: خطکش چوبی میز زیردستی الماس آینه کاردک قلم طراحی از اینه کاری اکثراً در چه جاهایی استفاده میکنیم؟
بر روی دیوار،بر روی سقف،اینه کاری طرحها وگونههای مختلفی داردکه شامل:آینه کاری جورچین،آینه کاری لوزی،آینه کاری مدرن،اینه کاری کلاسیک،آینه کاری گل و بوته،اینه کاری هندسی،اینه کاری آنتیک،اینه کاری حجمی و اینه کاری کهنهکاری میشوند.
مدلهای متنوع اینه کاری
مدلهای متنوع آینه کاری هم شامل: لوزی مربع قطری دایره ای شکلهای هندسی جورچین (مربع و مستطیل نامنظم) هستند.
اثربخشی آینه
آینه کاری را میتوانیم بر روی دیوار گچی.دیوار سیمانی،دیوار رنگ روغن،دیوار کاه گل،دیوار فلزی،دیوار MDF، دیوار سرامیکی،دیوار سنگی و دیوار چوبی انجام بدهیم.
استفاده از اینه در داخل خانه موجب میشود تا درون خانه رابزرگتر نشان دهد و در نتیجه زیباتر میشود.
بااینه کاری منزل موجی از انرژی مثبت در خانه به راه میفتد .
مخلوط آینه کاری
برای اینه کاری علاوه برسیمان سفیدیا سیاه از مخلوط پودر سنگ استفاده میشود که برای همبستگی بین قطعات باهم بکارمیرود.
برای این مخلوط آینه کاری نسبتهای ۱ به ۳ را انتخاب میکنیم به این معنی که مخلوط سیمان تنها ۱ واحد و پودر سنگ هم ۳ واحد خواهد بود.
مخلوط اینه کاری را به صورت اماده میفروشند که به راحتی قابل تهیه کردن است. این مخلوط را میبایست خیلی دقیق لابلای آینهها بمالید و بعداً آینهها را برای آینه کاری بهتر پاک کنید.
روش دیگری هم برای تهیه پودر مخصوص آینه کاری وجود دارد که در آن از سه قاشق غذاخوری پودر مل و یک قاشق چایخوری رنگ پودری استفاده کنیم.
میتوانیم از یک قاشق سیمان سفید هم در گونه در دسترس بودن استفاده نمائیم،چرا که مقاومت و استحکام بالاتری دارد.
اینها را با هم به خوبی ترکیب میکنیم و درزها را با آن بهطور کامل پر می نمائیم.
تزیین دیوارها
برای اینکه اینه کاریهابیشتربه چشم بیایند میتوانیم از کاغذ دیواری استفاده کنیم یامیتوانیم برای قسمت بندی خانه یا به اصطلاح پارتیشنبندی هم از آینه استفاده نمائیم.
خانه ها از مجموعه ای از فضاها تشکیل میشوند که بهترین جا برای استفاده از آینه، اتاق پذیرایی است.
اکثر مهمانان در این اتاق حاضر هستند و به همین دلیل آینه کاری در محل پذیرایی خانه خیلی به چشم میآید.
میتوانیم پایان دیوار را آینه کاری کنیم یا این که تنها بخشی از دیوار را انگار که در آن اثری هنری یا نگاره ای هست آینه کاری کنیم.
برای تزئین دیوارهای راهروها هم،میتوانیم از آینه کاری استفاده نمائیم،هم میتوانیم در جلوی درب خانه،آینه نصب کنیم.اینگونه خانه به فضایی دلنشین تبدیل میشود.
برای این که فضای خانه بیش مورد پسند همگان قرار بگیرد معمولاً رایج میباشد که از آینه کاری استفاده میکنیم به دلیل این که آینه کاری خانهمان جلوه زیباتری داشته باشد میتوانیم در جلوی آینهها میز و صندلی قرار بدهیم تا با انعکاس نور منظره زیباتری داشته باشیم.