درباره صنایع دستی بدانیم
کشور ما جزو غنی ترین تولیدکننده صنایع دستی محسوب میشود که نمایانگر فرهنگ،هنر و اصالت مردم میباشد.
بسیاری از کشورهای سراسر جهان،از جمله کشور عزیزمان ایران،علاوه بر جاذبه های تاریخی دارای مجموعه ای از هنرها و آثار هنری میباشد.
از انجایی که ایران قومیت و ملیت های گوناگونی دارد،بنابراین هر نقطه از شهر و روستاها دارای آثارهنرمندانه و چشم نوازی هستند.
صنایع دستی چیست؟
هنرمندان خوش ذوق و متخصص صنایع دستی ایران را طراحی کرده اند که از ارزش زیبایی و هنری ویژه ای برخوردار میباشد.
صنایع دستی هرمنطقه بعنوان میراث فرهنگی آن منطقه شناخته میشود که میتوان با کمک آن به قدمت و پیشینه آداب و رسوم آن قومیت پی برد.
آثار هنری دارای حرفه های مختلفی است که هرکدام آنها از فرهنگ و تاریخ غنی برخوردار هستند.
یکی از برجسته ترین آنها میتوان به هنر اصیل فیروزه کوبی اشاره کرد که زیبایی و جلوه ای خاص بهمراه خود دارد.
فیروزه کوبی
هنر فیروزه کوبی یکی از زیباترین و اصیل ترین صنایع دستی محسوب میشود که دارای قدمت نسبتا طولانی مدت است.
این هنر چشم نواز تنوع بسیار زیادی که دارد طرفداران بسیاری برای خود جذب کرده است.
سنگ فیروزه یکی از سنگ های قیمتی و کمیاب جهان بشمار میرود که دارای کیفیتی مطلوب و ظاهری بینظیر است.
صنایع دستی فیروزه کوبی توانسته است محصولات ارزشمندی را با جلوه خاص پدید آورد که به همین علت توجهات زیادی از سرار جهان از آن خود کرده است.
این صنعت گرانبها در ساخت زیورآلات ،بناهای تاریخی و مذهبی،تزئین وسایل و طراحی ظروف کاربرد دارد.درواقع سنگ فیروزه به صورت ترکیبی از رنگ های جذاب سفید،فیروزه ای ،آبی. و سبز یافت میشود.
تاریخچه صنایع دستی فیروزه
طبق تحقیقات انجام شده محققان به این نتیجه رسیدند که حدود ۶۰ الی ۸۰ سال گذشته پیشینه فیروزه کوبی توسط آقای حکیمیان شکل گرفت.
موقعیت جغرافیایی این صنایع دستی منحصر به فرد در استان خراسان رضوی و شهر نیشابور که دارای معادن بسیار است باز میگردد.پس از گذشت زمان این صنعت در شهر مشهد با ساخت زیوآلات متنوع رواج پیدا کرد.
سپس اساتید ماهر با تلاش فراوان توانستند این هنر را در شهر اصفهان که بیانگر هنر والای ایرانیان محسوب میشود گسترش دهند.
جالب است بدانید در حال حاضر یکی از مهمترین صنایع دستی اصفهان تولید فیروزه کوبی میباشد.درواقع کشف و پیدایش فیروزه به شهر نیشابور باز میگردد اما صنعت فیروزه کوبی برروی ظروف مسی و آثار متنوع متعلق به شهر اصفهان است.
مراحل انجام صنایع دستی فیروزه کوبی
برای اینکه صنایع دستی فیروزه کوبی به صورت با کیفیت تولید شود باید سنگ فیروزه به صورت اصل و مرغوب باشد. علاوه بر آن رنگ سنگ فیروزه یکی از عواملی است که بر کیفیت آن تاثیر میگذارد.
همچنین برای اینکه از این سنگ در تزیینات صنایع دستی به کار برده شود باید از کیفیت و دوام خوبی در برابر گرما و فشار برخوردار باشد . در حقیقت انجام فیروزه کوبی همانند سایر آثار هنرمندانه در سه مرحله به سرانجام میرسد که در ادامه قصد داریم به شرح آنها بپردازیم.
مرحله اول: زرگری
در این مرحله برای تهیه این صنایع دستی زیبا باید از فلزی استفاده شود که دارای مرغوبیت خوبی باشد. از این رو اکثر صنعتگران ترجیح میدهند از فلزهای نقره، برنج و غیره استفاده کنند.
چرا که به دلیل انعطاف پذیری بالای فلزهای مذکور، میتوانند به راحتی شی مورد نظر را ایجاد کنند. پس از آماده سازی مراحل و ابزار مورد نیاز با استفاده از دستگاه خم کاری برای اشیا مورد نظر فرورفتگیهایی به اندازه ۴ الی ۵ میلی متر ایجاد میشود.
در حقیقت این کار موجب میشود که نصب سنگ گرانبهای فیروزه بر روی پایه کار بهتر انجام گیرد.
مرحله دوم: فیروزه کوبی
از آنجایی که سنگ فیروزه از معادن مختلف استخراج میشود دارای خرده سنگ و خاک است. هنرمندان در این مرحله با دقت و ظرافت بسیار ضایعات سنگ را جداسازی و تفکیک میکنند.
پس از آنکه اشیا و جسم مورد نظر با حرارت 20 الی 30 درجه سانتی گراد حرارت دید، آن را پاکسازی میکنند و سپس سطح شی را صیقل میدهند.
در گام بعد بلافاصله دانههای سنگ را به صورت یکسان و یکنواخت بر روی سطح جسم با استفاده از چسب با کیفیت قرار میدهند. معمولا هنرمندان از سنگ فیروزه به صورت ذرات و قطعات کوچک مانند پازل به صورت منظم بر روی سطح اشیا به کار میبرند.
مرحله سوم: پرداخت
پس از انجام مراحلی که ذکر شد صنایع دستی فیروزه کاری را دوباره با دمای 3۰ درجه حرارت میدهند تا فضای خالی سطوح اشغال شود. این مرحله که نیاز به ظرافت خاصی دارد با استفاده از دستگاههای دستی نقاط کدر یا تیره شی را مورد پاکسازی قرار میدهند.
همچنین قبل از اینکه محصول مورد نظر را وارد بازار کنند با استفاده از روغن زیتون پولیش میدهند تا شفافیت خود را به دست آورد.
موارد استفاده صنایع دستی فیروزه کوبی
- زیورآلات
- کمربند
- شمشیر
- چاپ قرآن
- تابلو نفیس
- شمعدان
- آینه
- ظروف
- گلاب پاش
- شیرینی خوری
- آجیل خوری
- سنبلدان
- گلدان
نحوه تشخیص فیروزه اصل از تقلبی
بسیاری از صنعتگران بر این باورند که امروزه متاسفانه در ساختار سنگ با ارزش فیروزه دچار تغییراتی شده است. از این رو برای شناخت نیاز دارید که در رابطه با معیارهایی که قصد داریم بازگو کنیم آگاهی داشته باشید.
خوب است بدانید سنگ فیروزه ایران به صورت عجمی است؛ بدین صورت که دارای ویژگی ظاهری بدون رگه و سطح صاف میباشد. همچنین سنگ فیروزه دارای طیف وسیعی از انواع رنگها میباشد و تنها از رنگ ثابتی برخوردار نیست.
در واقع وجود مس باعث شده است که این سنگ در طیف آبی آسمانی تنوع بیشتری داشته باشد. بنابراین هر چقدر رنگ آبی این سنگ نسبت به سبز بیشتر باشد دارای ارزش و جایگاه بهتری است.
توجه داشته باشید که سنگ فیروزه اصل به صورت مقاوم و با کیفیت ارائه شده است. در نتیجه استقامت خوبی در برابر خراش و آسیب از خود به نمایش میگذارد.
سخن آخر
مراکز ساخت صنایع دستی فیروزه کوبی در شهرهای اصفهان و نیشابور پراکنده هستند که هر کدام آنها محصولات متنوعی را ارائه میدهند. این سنگ کمیاب و ارزشمند علاوه بر ظاهری زیبا از خواص درمانی بهرهمند است که موجب استقبال و شهرت جهانی شده است.